Ouderdom, verouderen en jaaraanduidingen

[Piet]

Het jaartal op de fles (Year Old) geeft aan hoelang een whisky op eiken vat(en) gelagerd is geweest. Meestal hoe ouder hoe duurder en vaak ook des te lekkerder en complexer dan de jongere versie. Gaat niet altijd op overigens.

Soms staan er meerder jaartallen op. Een whisky kan ook een "vintage" zijn, de gerst (of iets anders) is dan van één oogstjaar en is niet vermengd met andere oogstjaren.
Ook kan er een jaar van distillatie en een jaar van botteling op staan. Dat wordt vaak gedaan door Independent Bottlers.

Een whisky (ver)oudert (rijpt) (in principe) niet op fles. Dus een fles 12yo uit 1990 is in 2010 nog steeds een 12yo. Wel kan het zijn dat door de inflatie en belastingen, een zelfde fles in 2010 het dubbele kost (om maar wat te noemen) van de aankoopprijs in 1990.
Ook kan het zijn dat het inmiddels een gewild verzamel object is geworden, bijvoorbeeld omdat de distilleerderij niet meer bestaat of wat dan ook. Dan kan het een "wat de gek er voor geeft" prijs worden. Maar dat is speculeren.

[JayDie]

Een whisky kan ook een "vintage" zijn, de gerst (of iets anders) is dan van één oogstjaar en is niet vermengd met andere oogstjaren.

Ah, ik dacht dat een "Vintage" simpelweg betekende dat de gebottelde whisky niet gemengd is met andere whiskies uit de distilleerderij uit (ongeveer) hetzelfde jaar. (Bijvoorbeeld een Ardbeg 10yo kan ook gemaakt worden van 2 vaten van 10yo en 1 van 11yo)

Wist niet dat het met gerst uit één oogstjaar te maken had...

Zo heb ik zelf een Tullibardine Vintage 1993 staan (vind dat geen topwhisky overigens, maar gekocht omdat ik in die distilleerderij was )

[Piet]

Vintage
Van Dale woordenboek hedendaags Nederlands: aanduiding dat voor de desbetreffende wijnen druiven uit één
oogstjaar gebruikt zijn.

Uit Wikipedia: A vintage wine is one made from grapes that were all, or primarily, grown and harvested in a single specified year.

Vintage komt uit de wijnwereld dus lees: wijnen of wine = whisky en druiven of grapes = gerst (of graan).

In de wijnwereld is het oogstjaar in combinatie met het herkomstgebied van groot belang omdat het weer in een bepaalde streek (en soms zelfs gemeente of wijngaard) gedurende het hele jaar een enorme invloed op de kwaliteit van de druiven (en dus de Wijn) heeft. Mede afhankelijk van wet- en regelgeving is de impact meer of minder groot. Bijvoorbeeld mag je wel of niet irrigeren als het (té) droog is, mag je versterken (b.v. met suiker) als het zoetgehalte te laag is etc.

Voor gerst en andere granen is het minder kritisch maar ik neem aan dat hier ook Vintage (oogstjaar) verschillen zouden kunnen ontstaan. Ik heb eigenlijk geen idee of dat ook zo is en te proeven valt.

[JayDie]

Interessant... Maarja... dan moet je nog weten of dat jaar een goed oogstjaar was, anders zegt de Vintage nog vrij weinig, toch? En dan: wat is / maakt een goed oogstjaar...?

[Piet]

Bij druiven kan hagel in het voorjaar (vruchtvorming) of hagel of regen in oogsttijd, om eens twee extremen te noemen, dramatisch zijn voor de kwaliteit en/of kwantiteit. Granen zijn veel minder kwetsbaar. Wat minstens zo belangrijk is, is natuurlijk dat wijn niet gedistilleerd wordt maar alleen vergist, en daardoor veel dichter bij het basisproduct, de druif staat.

Ik denk dat het voor gerst vooral belangrijk is dat de gerstekorrel veel zetmeel bevat zodat er een hoog alcoholgehalte uit te halen is. Ook moet hij snel en gelijkmatig ontkiemen. De hoogte van de productie zal vooral invloed op de prijs van gerst hebben. Het zal ook van belang zijn of het zomer- (minder eiwit en dus meer alcohol) of wintergerst is.

The Glenrothes heeft al in 1979 een "Vintage" gelanceerd en hebben dat nu nog steeds. Een aardig artikel hierover in: Mitra Whisky Special.

In de loop van de jaren, heeft The Glenrothes sommige voortreffelijke single Malts uitgegeven. Om te beginnen de 1979 Vintage (gelanceerd in 1994) en gevolgd door 15 andere Vintages, van 1971 tot en met 1994. Deze Vintages zijn, ieder door hun eigen aard, beperkt en hebben van elkaar een licht verschillende persoonlijkheid. Elke Vintage demonstreert op een heerlijke manier het distilleerderij karakter met aroma’s van gedroogd fruit, citrusvrucht en vanille.

Ikzelf heb er nog té weinig verschillende van gedronken om dit qua vintage-impact te kunnen beoordelen.

[Piet]

Interessant... Maarja... dan moet je nog weten of dat jaar een goed oogstjaar was, anders zegt de Vintage nog vrij weinig, toch? En dan: wat is / maakt een goed oogstjaar...?

Gezien de extra stap van distillatie (t.o.z.v. wijn dan) denk ik dat er bij whisky eerder sprake zal zijn van karakter verschillen en niet zozeer van kwaliteitsverschillen door de jaarinvloeden, op het eindproduct.

Overigens lees ik in De Chemie van Single Malt Whisky. Robin Brilleman op blz. 27:
.... Steeds weer nieuwe variëteiten (gerst) ... die weer betere eigenschappen zouden hebben..... Toch kleeft er een nadeel aan de verbeteringen van de gerst: deze heeft steeds minder karakter, minder volheid gekregen. Mede hierdoor is de new spirit de afgelopen jaren steeds neutraler van smaak geworden. .... Vanwege deze smaakvervlakking van de moderne gerstvariëteiten zijn vooral de kleinere distilleerderijen biologisch gerst gaan gebruiken...... en zo voort...

Wat er niet in zit kan er niet uitkomen dus dit houdt in vervlakking in karakter van de whisky's.
In dit kader zou dus een vintage versie van een biologische whisky interessanter moeten zijn.

[KSB66]

http://www.kentuckybourbonwhiskey.com/vintage_line.php

[JayDie]

Granen zijn veel minder kwetsbaar.

...die hebben alleen last van "UFO's" met hun graancirkels...